Izvori
Da li je postavljen pravi problem u vezi sa Zoranom Đinđićem što je uvek "početak i kraj svake istorije", bez čega se istorija svodi na "pripovedanja, kompilacije?"[18] Odnosno, da li savremenici traže odgovor na pitanja: kako je u Srbiji bilo moguće još jedno političko ubistvo, i ko je u istorijskom smislu bio čovek koji je ubijen na prelasku iz XX u XXI vek? Savremenici uvek mogu reći da im, osim distance, za odgovor na ta pitanja nedostaju i izvori. U konkretnom slučaju, građa o delovanju opozicije, Demokratske stranke, Vlade Zorana Đinđića, izvori diplomatske provenijencije, lična korespondencija. "Istorija se", pisao je, međutim, Lucien Febvre, "nesumnjivo pravi uz pomoć pisanih dokumenata. Kad ih ima. Ali, ona može da se pravi, ona mora da se pravi i bez pisanih dokumenata ako ih nema."[19] U slučaju Zorana Đinđića događa se obrnuto: istorija se pravi i mimo dokumenata kojih ima.
Više Đinđićevih saradnika u raznim razdobljima napisalo je memoare u kojima saopštavaju svoje utiske o njemu, prepričavaju razgovore sa njim, ali ne citiraju njegovo pisano delo. I u knjigama druge vrste "već dugo (se) oko Zorana Đinđića prave najrazličitije konstrukcije i interpretacije njegovih ideja i političkog delovanja u kojima se polako gubi njegova reč".[20] Tačnije, njegova misao odlazi u drugi plan.
Autori priloga u ovom Zborniku pošli su od pisanog dela Zorana Đinđića. To je izvor prvog reda i kao takav nezaobilazan. Za proučavanje intelektualnog razvoja Zorana Đinđića, njegove filozofske i političke misli, odnosa filozofa i političara u njemu, njegovo pisano delo je i jedinstven istorijski izvor.
Do ovog Zbornika, međutim, nije postojao precizan uvid ni u obim ni u karakter pisanog dela Zorana Đinđića.[21]Svoj prvi rad, skraćenu verziju diplomskog rada, objavio je kao dvadesetčetvorogodišnjak.[22] U međuvremenu, za nepunih trideset godina koliko je proteklo do njegovog ubistva, za istraživače koji su bili savremenici njegovog izuzetno dinamičnog i rizičnog političkog rada, u toku čitave polovine ovog perioda, nastalo je delo iznenađujuće značajnog obima: 252 naslova (241 na srpskom i 11 na nemačkom jeziku). U isto vreme, delo raznovrsno u žanrovskom smislu, složeno po značenju i zbog izvesnih misaonih dometa nezaobilazno za razumevanje Srbije na prelazu iz XX u XXI vek.
Zoran Đinđić je pisao i objavljivao filozofske studije, samostalno i u koautorstvu prevodio i priređivao filozofska dela i za njihova izdanja pisao iscrpne uvodne studije. U tom smislu, bio je posrednik znanju: ne jedini ali među značajnima. U stručnim časopisima objavljivao je filozofske rasprave i eseje, vodio stručne polemike i pisao prikaze. U listovima za politička, društvena i kulturna pitanja: članke, političke rasprave, govore i intervjue. Njegova poslovična radinost, teorijska obrazovanost i dobra obaveštenost o savremenim filozofskim i društvenim idejama, učinili su ga, naročito u uslovima sve veće ideološke poroznosti komunističkog sistema, i izuzetno plodnim. Toliko, da će jednom kasnije reći: "Od toga se moglo lepo živeti."[23]
Međutim, posebna izdanja Zorana Đinđića (filozofske studije i prevodi) daleko su ispod nivoa na kome je bilo beogradsko izdavaštvo u godinama kada su ona izlazila[24], i već zbog toga sa malim izgledima da su danas šire dostupna. Drugi, po obimu manji Đinđićevi radovi, rasuti su po brojnim časopisima i listovima koji su u protekle tri decenije izlazili, pre svega u Beogradu.
Budućim istraživačima života i rada Zorana Đinđića koristiće sigurno i podaci do kojih je autor ovoga Uvoda došao u toku vlastitih istraživanja: 1. znatna je rukopisna ostavština sasvim mladog Đinđića, 2. ima napisa iz njegove zrele faze koje je iz raznih razloga ostavljao prijateljima i poznanicima, 3. isti je slučaj i sa delovima njegove lične biblioteke.[25]
Posle ubistva, iz utilitarnih političkih razloga ili iz osećanja intelektualne i moralne obaveze da se od posthumne diskreditacije Zoran Đinđić brani vlastitom reči, objavljeno je nekoliko izbora Đinđićevih tekstova, gotovo isključivo onih koji su nastali u vreme njegovog delovanja u opoziciji i na vlasti.[26] Nastojanjem priređivača da predstave ono što je sam Zoran Đinđić smatrao bitnim, a što su oni kod njega osetili kao novo, pomenuti izbori tekstova su ocrtali Zorana Đinđića kao političkog mislioca. Taj zaključak je implicitan i u prilozima u ovom Zborniku, naročito u onim čiji su autori pisano delo Zorana Đinđića pročitali u celini. Zadržavajući oprez prema definitivnim sudovima, oni smatraju da imaju pravo na jedan zaključak: pisano delo Zorana Đinđića zaslužuje kritičko izdanje. Ne samo kao dug prema njemu lično, već kao misaoni korpus neophodan u proučavanju jednog od najtežih razdoblja u istoriji Srbije modernog doba.
[18] Lisjen Fevr, Borba za istoriju. Priredila Dubravka Stojanović, Beograd, 2004, str.38.
[19] Isto, str.86.
[20] Vesna Mališić,'' Uvodna reč'' u : Zoran Đinđić – San o Srbiji...,str.7
[21] Vid. U ovom Zborniku : Dobrilo Aranitović, ''Bibliografija Zorana Đinđića''.
[22] Zoran Đinđić,'' Karl Korš – problemi jedne recepcije marksizma'', Gledišta, br. 9, Beograd, 1976.
[23] Zoran Đinđić, ''Jedna beogradska priča. Revolucionar u ruralnoj kontrarevoluciji''. Piše Ljilja Habjanović – Đurović. Duga, Beograd, 28. Maja – 10. Juna 1994.
[24] O ovome vid. U ovom Zborniku: Dunja Melčić, Filozofska radoznalost Zorana Đinđića.
[25] Podatke o posednicima ovih izvora autor je pohranio kod izdavača Zbornika.
[26] Zoran Đinđić o Kosovu . Priredili Slobodan Erić i Ivan Marić, Udruženje građana CER, Beograd, 2003; Isti,Srbija u Evropi. Priređivači dr Nebojša Popović i Života Ivanović, TANJUG, Beograd, 2003: Isti, Jedna srpska vizija. Priredili Emilija Bogdanovi i Dobrivoje Vulović, Beograd, 2004;Metafore dr Zorana Đinđića. Priredili Bojan Ljubenović, Mirjana Rašić, Slađana Maksimović, Bepgrad, 2004; Zoran Đinđić, San o Srbiji. Priredila Vesna Mališić. Beograd, 2004.
